Van Tafelberg naar Tygerberg (5)

De tijd vliegt voorbij hier! Inmiddels zitten mijn 2 maanden op de afdeling kindergastro-enterologie in Tygerberg er al weer op en ben ik al weer 3 weken in Brooklyn Chest Hospital aan de slag. Het was erg leuk om te werken op de afdeling kindergastro-enterologie. De afdeling is gecombineerd met infectieziekten, dus ik had hier in juli ook al gewerkt. Handig, want ik kende het personeel al en wist waar wat te vinden. Of niet te vinden, want zoals ik al eerder schreef is bevoorrading hier een groot probleem. Heel veel tijd gaat verloren aan het zoeken van spullen, papier om op te schrijven, infuusnaalden, handschoenen enzovoorts. Toen 1 van de zusters van G7 op vakantie ging bleek ze een enorme geheime voorraad van vanalles en nog wat te hebben aangelegd, dus toen die ontdekt werd konden we wel weer even vooruit.
Gastro-enterologie is de specialisatie die gaat over maag-, darm- en leverziekten. Ik heb veel kinderen gezien met geelzucht, ondervoeding en diarree. Obstipatie komt ook hier voor. Ik heb geassisteerd bij gastroscopieën en puncties om vrij vocht uit de buikholte af te tappen gedaan. Tuberculose van de buik met vroege en late complicaties gezien. Kinderen met buikgriep zijn hier vaak veel ernstiger ziek dan in Nederland, vooral de baby’s. Dit komt door een combinatie van factoren. Mogelijk zijn de virussen en bacteriën die buikgriep veroorzaken agressiever. Vaak hebben de kinderen onderliggende ziekten (HIV!) waardoor ze bij voorbaat al minder gezond zijn en de mensen komen laat naar het ziekenhuis. Soms is de eerste opvang van een kind in shock in de kliniek of het dagziekenhuis waar het kind gezien wordt snel en goed en loopt het allemaal goed af. Helaas heb ik ook vaak anders gezien. De klinieken zijn vaak bemand door dokters met weinig of geen kindergeneeskundige ervaring en het is me al een paar keer in een dienst gebeurt, dat de adviezen die je telefonisch geeft, voordat het kind wordt overgebracht niet goed of zelfs helemaal niet worden opgevolgd. Met als gevolg geen adequate behandeling tot aankomst hier, wat soms uren duurt. Daardoor kan onherstelbare schade ontstaan, met overlijden tot gevolg. In één van mijn laatste diensten kwam zo’n kind in shock met verzuring midden in de nacht bij ons aan en kreeg kort na aankomst een hartstilstand. Doordat ze zo lang zuur was geweest stopte haar hart ermee. We konden haar nog wel reanimeren maar anderhalve dag later overleed ze in de IC. Te veel tijd voorbijgegaan voordat er adequate behandeling werd gegeven, je organen raken enorm beschadigd als de zuurtegraad van het bloed niet snel gecorrigeerd wordt. Dat is heel frustrerend, te weten dat een beter beloop mogelijk was geweest als ze sneller in de juiste handen was geweest. En het gebeurt niet één keer maar regelmatig.
Een ander patiëntje dat grote indruk op me heeft gemaakt is een 4-jairg meisje dat weken bij mij op de afdeling heeft gelegen. Ze had hepatitis A, een veel voorkomende virus-infectie van de lever. Meestal ongecompliceerd, maar in sommige gevallen leidend tot acuut leverfalen. Zij had de pech tot de laatste groep te horen. Haar leverfunctie werd slechter en slechter, hierdoor zakte haar bloedsuiker steeds heel laag en kreeg ze stollingsstoornissen. In het begin was ze ook erg verward, maar dat verbeterde na een paar dagen. Een levertransplantatie was haar enige mogelijke redding. Na 3 weken kreeg ze een bloeding die we door de stollingsstoornissen niet konden stelpen. Ze overleed enkele uren later. Haar ouders hadden weinig tijd met haar door kunnen brengen tijdens de opname in het ziekenhuis, uit angst hun baan kwijt te raken. Heel triest, zo’n meisje dat dat weken eenzaam op je afdeling ligt en dan overlijdt aan een ziekte die te voorkomen is door een simpele vaccinatie!
Maar gelukkig is het niet allemaal kommer en kwel. De enorme ver betering die je in verloop van een paar weken ziet bij kinderen die met ernstige ondervoeding worden opgenomen is geweldig. Van zwakke hoopjes, vooral ontzettend chagerijnige, ellende naar ondeugende peuters met bolle wangen. Ook het effect van Aids-remmers is heel duidelijk zichtbaar, de kinderen gaan zich weer ontwikkelen en hun kwaliteit van leven gaat met sprongen vooruit.
Een ander verhaal waar we op de afdeling om hebben moeten lachen, maar wat eigenlijk heel triest is, is het volgende. Er werd een baby van een paar weken oud opgenomen, overgekomen vanuit een ander ziekenhuis. Infectie, niet duidelijk waar precies, leverfunctiestoornissen, ondertemperatuur. Erg ziek, maar geen diagnose. Bij opname bleken de ouders niet helemaal op 1 lijn te zitten. Moeder was 18 jaar, had 2 kinderen, 1 van 11 maanden en deze baby. Vader was 40 jaar oud en niet getrouwd met de moeder. Moeder zag het helemaal niet zitten met 2 zulke jonge kinderen en wilde de jongste baby afstaan voor adoptie. De vader had haar net een week alleen gelaten met de 2 baby’s en was zonder haar iets te laten weten naar Johannesburg vertrokken. Toen ik probeerde te achterhalen hoe de sociale omstandigheden precies in elkaar zaten vertelde vader me vol trots dat hij de moeder zou steunen bij de opvoeding van de kinderen. Ze hoefde zich er absoluut geen zorgen over te maken, hij was er helemaal voor haar. Moeder zat het allemaal nogal sceptisch aan te horen, ze geloofde duidelijk niet veel van zijn beloftes. Vader vertelde me vervolgens erg opschepperig dat hij precies wist hoe je kinderen moest groot krijgen, hij had ervaring zat: 38 kinderen! Enigszins overbluft was het enige antwoord dat me op dat moment te binnen schoot, dat hij die dan vast niet allemaal bij dezelfde vrouw had gekregen… Dat beaamde hij ook vol trots. Toen ik vervolgens informeerde naar hun bekendheid met het HIV virus vertelde de vader dat hij zich elke 3 maanden liet testen voor HIV, hij was erg goed op de hoogte van alle risico’s vond hij zelf. Enigszins zuur dat achteraf de diagnose van de baby congenitale syphilis bleek te zijn!
Ouders begeleiden bij het overlijden van hun kind vind ik hier soms erg moeilijk. Hoe kan je een moeder uitleggen wat er met haar baby gebeurd en waarom haar baby dood gaat als je haar taal niet spreekt. Het geeft zo’n machteloos gevoel om het af te moeten doen met 5 en half woord Engels en een hand op een schouder, maar soms heb je gewoon niet meer. Overdag zijn er tolken beschikbaar, die in het Xhosa, wat hier de meest voorkomende Afrikaanse taal is, kunnen praten met de ouders. Maar ’s nachts moet je het zelf doen, en dan zal je natuurlijk net zien dat er geen Xhosa sprekende verpleegkundigen op de afdeling zijn als je ze nodig hebt. Af en toe laat je een moeder van een ander kind, die wat beter is in Engels of Afrikaans, vertalen, maar het blijft behelpen. Veel kleurlingen spreken alleen Afrikaans, vaak ook geen Engels, dus mijn Afrikaans is behoorlijk vooruit gegaan.
Mijn collega arts assistenten zijn geweldig. Ik heb grote bewondering voor hun volhardendheid en inzet. De werkomstandigheden zijn vaak niet optimaal en ook al wordt er wel eens gemopperd, ze hebben hart voor hun vak. Ook de consultants (supervisoren, kinderartsen) zijn prima. Altijd bereid om met je mee te denken. Mijn consultant tijdens de stage kindergastro-enterologie is geweldig. Een erg bevlogen kinderarts en fantastisch docent. Er wordt hier veel onderwijs gegeven aan het bed van de patiënt. In Nederland wordt dit niet zoveel gedaan, jammer genoeg, want er valt veel te leren op die manier. Hij heeft me veel geleerd over de kindergeneeskunde in het algemeen en gastro-enterologie in het bijzonder. Inmiddels zit mijn maand in Brooklyn Chest Hospital er ook al weer bijna op.. maar daarover later meer!