Nadat Hannah, Mare en ik gisteren Omekenee hadden weggebracht naar het ontmoetingspunt waar hij zich bij de Baobab-groep en reisbegeleider zou voegen, waren we nog niet koud terug van het boodschappen doen of mijn mobieltje gaf al aan dat onze mobile guest belde. En aangezien Omekenee ons reserve simkaartje van ons te leen heeft, kon dat niemand anders zijn dan… omekenee! Hij had een beetje pech met de groep. Eerder die ochtend, toen wij nog aan het relaxen waren, hadden de overige deelnemers van de groep hun plan voor de dag al getrokken. Een deel ging de Tafelberg beklimmen (en dat na een nachtvlucht!). De rest had een tour geboekt naar Robben Eiland. En aangezien je die moet boeken, was er voor Omekenee geen plaats meer beschikbaar helaas. Dus belde hij met de vraag of ik en de dames met hem mee wilde gaan naar
Robben Island. Maar natuurlijk, ik heb tenslotte 7 maanden onbetaald verlof en eigenlijk niets bijzonders te doen. Hannah ging eerst ’s morgens spelen bij het schooltje, waar ik haar tegenwoordig met krokodilletranen achterlaat... (na 10 minuten is dat weer vergeten, ze vind het nog steeds erg leuk, zegt ze). Nadat ik Hannah had weggebracht, heb ik Omekenee opgehaald bij zijn Bed & Breakfast – dependance. Hierna zijn we even lekker een paar bakken koffie gaan drinken bij. Omekenee had die wel nodig na een avondje doorzakken met zijn Zuid-Afrikaanse reisbegeleider. Ik kon ook wel wat koffie gebruiken, want het was Hannah (haar volkomen onbewust) gelukt om me met behoorlijk rotgevoel op te zadelen door haar bij het schooltje in tranen achter te laten...

Om 2 uur ’s middags stapte we op het bootje. Ik had Hannah beloofd dat we met een bootje gingen varen, naar een eilandje aan de overkant. Maar achteraf denk ik dat ze het boottochtje zowel heen als terug niet echt leuk heeft gevonden. Net als diverse andere passagiers op de boot. Het ging er nogal erg ruig aan toe. Wegens onduidelijke redenen waren de hightech ferries begin september uit de vaart genomen en vervangen door een 50-jaar oude trage historische boot genaamd “
Susan Kruger”. Hiermee werden de politieke gevangenen (en ook Nelson Mandela) ten tijde van de apartheid overgebracht naar Robben Island.
Gedurende bijna 400 jaar was Robbeneiland, 12 kilometer van Kaapstad, een plaats van verbanning, isolatie en een gevangenis. Hier stuurden de regeerders diegenen naar toe die zij beschouwden als politieke lastposten, sociale paria's en degenen die ongewenst waren in de maatschappij. Tijdens de apartheid werd Robbeneiland internationaal bekend door zijn institutionele bruutheid.
De plicht van degenen die het eiland en de gevangenis beheerden was de tegenstanders van de apartheid te isoleren en hun moraal te vernietigen. Sommige vrijheidsstrijders hebben meer dan een kwart eeuw in de gevangenis gezeten om wille van hun overtuiging.
De gevangenen van het eiland slaagden erin om een psychologische en politieke gevangenishel om te zetten in een symbool van vrijheid en persoonlijke bevrijding. Robbeneiland werd een symbool van de triomf van de menselijke geest over enorme ontberingen en tegenslagen, niet alleen voor Zuid-Afrika en het Afrikaanse continent, maar voor de hele wereld.

Bij aankomst in de haven werden we opgewacht door een aantal bussen die de guided tour zouden verzorgen. Zowel de bussen als de boot worden bediend door ex-politieke gevangenen van Robben Eiland. Wij kwamen terecht in een busje met Fransen waarvan de tolk al direct aangaf dat de bus

al vol zat! Wat een hartelijk Frans welkom weer… Onze gids, waarvan wij de naam niet van hebben meegekregen, heeft ons in een driekwartier durende rondrit alle belangrijke gebouwen en plaatsen van het eiland laten zien. Meest onder de indruk was ik toch wel van de stapel stenen die tijdens de reünie van

ex-politieke gevangenen in 1996 (5 jaar nadat de laatste politieke gevangenen waren bevrijd en Nelson Mandela definitief vrijkwam) was ontstaan bij de kalksteengroeve. Mandela pakte een steen, stond een minuut stil in herinnering aan deze bizarre plaats en legde deze steen neer. De overige gevangenen deze hetzelfde en zo is een simpele stapel stenen ineens een monument geworden.

Na de busrit zijn we door onze gids rondgeleid in de Maximum Security Prison. Daar heeft hij zijn verhaal verteld over zijn leven in deze bizarre gevangenis. Hij vertelde over hoe de “well educated” hun “teacher” werden en dat 80% van de gevangenen door middel van dit “informele onderwijs” slaagde voor examens. Hierdoor wordt Robben Eiland ook wel eens vergeleken met een universiteit. Studeren mocht alleen op aanvraag en toestemming werd slecht aan weinige toegekend. Daarom werd er tijdens de lunch vaak les gegeven in de grot van de kalksteengroeve.

Inkomende en uitgaande post werd gescreend en bezoek krijgen was niet altijd zonder risico’s. Het kwam voor dat een brief er soms 10 jaar over deed om bij een gevangen aan te komen. Bezoekers werden vooraf verhoord en bij twijfel neergeschoten (al dan niet met het hele gezin). Dit overkwam ook de vader van onze gids. Hij werd 8 keer beschoten door de Secret Police. Dit werd hem op de dag van het bezoek medegedeeld. Een aantal dagen later

bezocht zijn advocaat hem, die min of meer het gehele verhaal bevestigde. Zijn vader leeft nog wel, maar zit voor goed in een rolstoel. Hijzelf had aan één oor permanente gehoorbeschadiging opgelopen, was meerdere malen geëlektrocuteerd en zijn “private parts” waren gebruikt als asbak om peuken uit te maken door diezelfde Secret Police. Je kunt je dus wel voorstellen wat een moed die man zelfs nu nog dagelijks moet opbrengen om in dit verschrikkelijke oord zijn verhaal te vertellen aan toeristen…




Hij heeft ons verder rondgeleid langs de cel van Nelson Mandela en het plein van Section B. Nog geheel onder de indruk van zijn persoonlijke verhaal, is me de rest een beetje ontgaan. Ik heb de foto’s zoals je ze als toerist gemaakt dient te hebben, gemaakt. Maar om het echte leven van deze ex-politieke gevangenen goed te kunnen bevatten, zal ik toch ook maar eens Mandela’s “Long Walk to Freedom” moeten gaan lezen…
